26 công ty hàng không vũ trụ trên toàn cầu vừa ký một tuyên bố ủng hộ nỗ lực quốc tế nhằm chấm dứt "thử nghiệm diệt vệ tinh có tính hủy diệt" (ASAT). Mục tiêu của tuyên bố nhằm tiến tới một môi trường không gian an toàn hơn và bền vững hơn.

Các bên ký kết bao gồm một số tổ chức lớn, trong đó có Axiom Space - công ty đã tổ chức hai sứ mệnh đưa phi hành gia tư nhân tới Trạm vũ trụ quốc tế; và Planet - công ty thu thập dữ liệu quan sát Trái đất bằng cách sử dụng hàng trăm vệ tinh.

Vào tháng 4-2022, Mỹ cam kết không tiến hành các vụ thử tên lửa diệt vệ tinh phóng từ mặt đất (DA-ASAT) mang tính hủy diệt. Trong những thử nghiệm như vậy, một tên lửa được phóng từ mặt đất (hoặc từ tàu trên biển hoặc máy bay) sẽ nhắm bắn vào một vệ tinh đã chết hoặc sắp chết.

Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng các cuộc thử nghiệm ASAT đặt ra mối đe dọa đối với nhân loại, khi tạo ra thêm nhiều mảnh vỡ.

Tuyên bố mới đưa ra cho biết: “Những cuộc thử nghiệm này có thể tạo ra các mảnh vụn tồn tại lâu dài trên quỹ đạo, đe dọa tài sản các quốc gia, tàu vũ trụ thương mại, các chuyến bay vũ trụ và nhiều dịch vụ trên không gian mà con người sử dụng hằng ngày”.

Cũng theo tuyên bố, những mảnh vụn trong vũ trụ còn là mối đe dọa trực tiếp đối với hoạt động kinh tế và đổi mới trong tương lai trên quỹ đạo Trái đất thấp. 

Nó sẽ làm tăng chi phí cho các hoạt động trên vũ trụ hiện tại và tương lai, đồng thời tạo ra sự không chắc chắn cho các nhà đầu tư và nhà khai thác.

Tháng 9-2022, Mỹ đưa ra nghị quyết về việc chấm dứt ASAT tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc và đề nghị các quốc gia khác đưa ra cam kết tương tự.

Theo tổ chức về an toàn thế giới Secure World Foundation (SWF), hiện nay có 37 quốc gia tham gia vào nghị quyết này. Trong số đó, một số nước có hoạt động không gian mạnh như Canada, Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Vương quốc Anh.

Các hoạt động ASAT trực tiếp không chỉ là một mối đe dọa giả định. Ví dụ, vào năm 2007, Trung Quốc phá hủy một trong những vệ tinh chết của mình và tạo ra một đám mây mảnh vụn mới trên quỹ đạo Trái đất. 

Nga cũng làm theo vào tháng 11-2021, phá hủy một tàu vũ trụ thời Liên Xô có tên Cosmos 1408, tạo ra hàng ngàn mảnh vụn trên quỹ đạo Trái đất.

Rác vũ trụ chọc thủng cánh tay robot của trạm không gian ISS

Một mảnh vụn trên quỹ đạo đã đâm trúng cánh tay robot trên Trạm vũ trụ quốc tế (ISS), tạo ra một lỗ thủng xuyên qua thiết bị.