Phóng to

Học sinh Trường THPT bán công Lương Thế Vinh (quận 1, TP.HCM) học Anh văn trong phòng Multimedia

* Dự kiến đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân” sẽ được triển khai từ năm học 2007-2008. * Sẽ tiếp tục có đợt thay sách giáo khoa môn ngoại ngữ! * Liệu đến năm 2020, đề án này có nâng cao được năng lực ngoại ngữ của thế hệ trẻ VN nói chung khi giao tiếp quốc tế?

Chúng tôi đã phỏng vấn PGS-TS NGUYỄN LỘC, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và chương trình giáo dục (Bộ GD-ĐT), người trực tiếp tham gia biên soạn đề án những vấn đề trên.

Dân băn khoăn: hiệu quả đầu tư tới đâu?

* Thưa ông, quả thật con số 16.000 tỉ đồng được Chính phủ đầu tư vào đề án này đang tạo nên nhiều suy tư trong giới giáo chức cũng như dư luận xã hội?

- PGS-TS NGUYỄN LỘC: Tôi cũng xin nói rõ hơn, 16.000 tỉ đồng là con số được tách riêng cho dễ hình dung. Chứ thật ra, 16.000 tỉ đồng này nằm ẩn trong các dự án, chương trình mục tiêu đang thực hiện. Đương nhiên là các yêu cầu tăng cường về mặt thời lượng và chất lượng của dạy và học ngoại ngữ cũng đòi hỏi bổ sung thêm lượng ngân sách nhất định.

Mặt khác, tôi nghĩ đầu tư cho giáo dục (GD) như thế là đáng mừng chứ. Tôi nhớ cách đây 1 - 2 năm trong một hội nghị về GD, Thủ tướng Phan Văn Khải đã đặt vấn đề: Tại sao chúng ta quy hoạch bao nhiêu mẫu đất để mời đầu tư xây trung tâm thương mại, khách sạn nhà hàng, mà tôi chưa thấy có nhà quy hoạch nào dành đất để kêu gọi đầu tư cho giáo dục?

* Thưa ông, dư luận chưa thắc mắc về số tiền đầu tư cho GD, nhưng họ băn khoăn ở góc độ hiệu quả của đầu tư? Bởi, bao nhiêu năm qua, thực tiễn cũng đã chứng minh một điều: tiền đổ vào GD không ít, nhưng chất lượng GD vẫn mãi là nỗi... suy tư!

- Tôi rất tâm đắc với nhận định: Trung Quốc đầu tư 3 đồng được 1 đồng, còn VN đầu tư 5 đồng chưa được 1 đồng! Hiệu quả đầu tư không cao. Ở góc độ nhà nghiên cứu, tôi xin nói: Kinh tế học GD 30 năm qua chứng minh rằng: bỏ vào GD 1 đồng thì được từ 1 đến 4 đồng! Hiệu quả cao vô cùng, có điều là không nhìn thấy trực tiếp được.

Chương trình mới chưa xong, lại chuẩn bị đổi mới

* Ông có nghĩ tới sự mệt mỏi của người dân khi phải tiếp nhận thêm một thông tin nữa của ngành GD: chuẩn bị đổi mới nữa, dù chỉ là môn ngoại ngữ?

- Mặc dù vậy, ta vẫn phải đối mặt trước một thực tế là năng lực ngoại ngữ của chúng ta hiện nay rất yếu. Vấn đề này ngày càng trở nên bức xúc. Nên nhớ rằng ngay từ năm 2000 và 2001, Quốc hội và Chính phủ đã yêu cầu xây dựng đề án dạy và học ngoại ngữ để giải quyết những bức xúc này.

* Vậy sao khi thiết kế chương trình thay sách vừa qua không đổi mới luôn, để đến bây giờ thay sách gần xong mới lại lục tục ra một đề án đổi mới nữa?

- Chúng ta đặt vấn đề xây dựng đề án vào giai đoạn 2000-2001, lúc đã bắt đầu triển khai việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa. Hơn nữa vấn đề dạy và học ngoại ngữ là lĩnh vực khá phức tạp và khó.

* Chúng tôi xin mượn một câu nói của nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Aziz Nesin “lại tốn tiền của dân của nước”, chỉ tại, bởi vì... cái sự “loay hoay” của ngành GD!?

- Sự yếu kém trong lập kế hoạch dài hạn và tầm nhìn dường như là “bệnh” chung của đất nước chúng ta, nên đừng nói đó là riêng của ngành GD. Ngành GD khó có thể vượt qua tầm quản lý chung của đất nước, vì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Đất nước đang trong giai đoạn chuyển mình, công tác quản lý và quy hoạch thực sự có vấn đề.

* Trở lại đề án, thưa ông, đâu là nét mới?

- Trước hết, nói về thời lượng dạy ngoại ngữ trong trường phổ thông. Hiện nay, dạy ngoại ngữ từ lớp 6 đến lớp 12 là 700 tiết, theo đề án sẽ tăng lên 1.300 tiết, chương trình ngoại ngữ tăng cường lên 3.000 tiết. Và sẽ dạy ngoại ngữ bắt đầu từ lớp 3 của bậc tiểu học. Cũng theo dự kiến, năm 2008 có khoảng 40% quận, huyện trong cả nước tham gia đề án, năm 2010, thêm 40% và 2015 hoàn thành 100% trường lớp phổ thông tham gia đề án.

Phóng to

Học Anh văn trong phòng Lab

* Còn bậc đại học?

- Vẫn giữ nguyên 300 tiết ngoại ngữ cho các sinh viên có học ngoại ngữ ở phổ thông. Song, các trường đại học phải có nhiều chương trình ngoại ngữ khác nhau để đáp ứng các đầu vào khác nhau.

Dân lo lắng: lại thay sách giáo khoa

* Thưa ông, chuyển đổi chương trình như vậy, chắc hẳn lại thay sách giáo khoa môn ngoại ngữ?

- Vâng, đương nhiên là phải thay sách giáo khoa (SGK), song chỉ dùng cho một tỉ lệ học sinh nhất định (cuốn chiếu chương trình mới tới đâu, thay sách đến đó). Sách cũ vẫn được tiếp tục dùng cho số HS còn lại đến năm 2015 thì mới thay SGK toàn bộ.

* Ông thấy không, làm sao mà không bức xúc cho được khi ngành GD thay sách liên miên như thế này?

- Dưới góc độ chuyên môn của đề án, chuyện thay SGK là đúng đắn. Còn chuyện lãng phí, độc quyền... SGK suốt thời gian qua lại là chuyện khác.

* Các em học hết chương trình SGK lớp 12 sẽ có trình độ ngoại ngữ cỡ nào?

- Học xong 1.300 tiết ngoại ngữ sẽ đạt trình độ bậc 3/6 của Hiệp hội Khảo thí quốc tế (khoảng trên 400 điểm TOEFL, đủ để các em tự tin trong giao tiếp và theo học ở bậc cao hơn).

* Còn chất lượng giáo viên, cơ sở vật chất?

- Chúng tôi sẽ cho rà soát và bồi dưỡng lại chất lượng giáo viên. Đây là một chương trình rất lớn, có hướng tới chất lượng quốc tế. Ít ra, GV phải đạt bậc 5/6 của Hiệp hội Khảo thí quốc tế. Đồng thời, chúng tôi sẽ tăng cường rất mạnh thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy ngoại ngữ.

* Thưa ông, liệu rằng đề án này có thật tốt không? Ai thẩm định?

- Chúng tôi đã nhiều lần lấy ý kiến các nhà giáo, nhà nghiên cứu, ngoài ra còn có sự góp ý của Hội đồng Anh và Trung tâm Apollo. Cũng xin nói thêm, dự án vẫn còn đang là dự thảo nên chúng tôi vẫn tiếp tục tiếp thu ý kiến đóng góp, nếu ý kiến là đúng.